از ميان نامه‌ها

☺در باب یورش: ۲۱ ژوئن (۱ تیر) روز جشن موسیقی ملی‌ است در فرانسه و خلایق با ساز‌های خود از عصر تا پاسی از شب در خیابانها برای هم ساز میزنند، میخوانند، مینوشند و میرقصند.  در محلّۀ منتمرتر مشغول پرسه با عیال بودیم، در خیابانی که محل سکونت آوازه‌خوان فقید فرانسوی "دالیدا" (اصلیت ایتالیایی-مصری)  است جای مجسمۀ نیم‌تنۀ ایشان را خالی‌ دیدم. همسایه‌ای مطلع گفت نگران نباشید، سینه‌های مجسمۀ زیبای برنزی در اثر دست‌مالی فراوان بازدید‌کنندگان رنگ باخته، و شهرداری محل مجسمه را برای ترمیم موقتاً برده است (عکس به پیوست).

17 تير 89

☺ اهل بخیه (که البته در فرهنگ لغت بنده به معنی اهل دود اما انگار در فرهنگ شما به معنای دیگر است) شاید حکمتی ببینند در اینکه نیویورک تایمز هم درست امروز ــــ یک مرداد ــــ مقاله‌ای پیرامون قضا و قدر چاپ می کند.  مطالب نشرﯾۀ مذکور را کمتر شده مرتکب گناه بزرگ مطبوعاتی، یعنی ملال‌انگیزی، بیابم.  ولی امروز متعجب مانده بودم که چه طور هنوز در ینگه دنیا هم دست از سر کچل جبر و اختیار بر نداشته‌اند و از آن عجیب‌تر چه طور روزنامه ای پرتیراژ و تقریبا همه‌پسند ﺻﻔﺤﮤ عزیز را مصروف فلسفه‌جات می‌کند. اشاره کرده بودید نیویورک تایمز مسدود است؛ مقاله را از سایتشان کپی کردم و الصاق می‌کنم که اگر شیلترفکن کار نکرد مقاله را دیده باشید.

در باب موضوع نوشتۀ شما، خصایل جانوران انگار مثل میوه‌های میدان تره‌بار درهم به فروش رسیده‌اند. ویری که انسان را وادار به پیشگویی آینده از روی ستاره و رمالی می‌کند چندان تفاوتی با ویر اصحاب علم ندارد.  این سیب گندیده و آن سیب سرخ هر دو از یک درخت هستند اما حیف بار این میدان در هم است.  وقتی اجداد ما بیخود و بی‌دلیل مشغول بزرگ‌کردن کاسه سر بودند احتمالا مشعوف از اینکه با مغزهای گنده می‌توان تند آموخت و غذا را حتی اگر زیر سنگ هم باشد پیدا کرد، فکر نمی‌کردند روزی غذا بخشی از "حقوق" بشر بشود و مغز گنده بیکار مجبور شود خود را با پیشگویی از روی فنجان قهوه سرگرم کند.

اعتقاد به راﺑﻂﮤ سرنوشت و منش هم بنده حدس می‌زنم اختراع یونانیان نبوده است.  در جوامع متمدن چند هزار سال اخیر شکم‌سیری مضمن و مهمتر از آن پیچیدگی‌های اغلب ادراك‌ناپذیر محیطی که بشر در آن زندگی می‌کند بسیاری را قانع کرده است که سرنوشت در گوشه‌ای دیگر که ما نمی‌بینیم اما لابد عده‌ای می‌بینند نگاشته شده.  اما، به قول شاعر پیش از آنکه در جهان باغ می و انگور بود (بخوانید قبل از شهر/روستانشینی) بعید است خلایق حتی یک روز هم فراموش کرده باشند که آنچه از بام تا شام انجام می‌دهند با اینکه آیا شب زنده باشند رابطه مستقیم دارد. 

این نظر که خرافه و تقدیرگرایی انگل ذهن کنجکاو است در مقابل نظری قرار می‌گیرد که شما در متنتان به آن اشاره کردید، یعنی اینکه خرافه‌گرایی خود فوایدی دارد از جمله آرامش‌بخشی.  اینکه کدام نظر درست است، سخت بتوان گفت.  چه بسا هم که ترکیبی از هر دو باشد.  شبه‌دانشمندان مشغول کارند اما بنده چندان خوشبین نیستم روزی جوابی داشته باشیم.

سياوش

☺ این مقالۀ آخرتان داغ دلم را تازه کرد.  نتیجه‌گیری واقع‌بینانه و در همان حال ترسناک‌تان که "تقدیر هرکس منش جامعۀ اوست" بیشتر از گذشته مرا غمگین کرد.  خیلی وقت است فکر می کنم فرهنگ و جامعه‌ای که در آن زیست می‌کنم در موضوعاتی که به آنها علاقه دارم (فلسفه، هنر و ...) هیچ حرفی برای گفتن نداشته و ندارد.  فکر می‌کنم تنها کارمان ـــ كار بزرگمان ــــ لشکرکشی بوده، چه کوروش چه نادر و تک‌وتوک اسم‌هایی که از فلسفه اینجا بوده و مانده به لطف غنیمتی‌های یونانی فراهم شده است.  آرتور کوستلر هم در کتاب خوابگردها (که فکر می‌کنم به آن علاقه زیادی داشته باشید) جایی گفته میراث یونانی تنها در دست اروپایی بوده که به شکوفایی رسیده. حالا با تمام این روده‌درازی‌ها وقتی به این تقدیر فکر می‌کنم که "اینجا" باید به دنیا بیایم و ناچار حتا در ناف فرنگ باید رو به همین سو داشته باشم ــــ مثل آن تابلوی فرشتۀ بنیامین که چشمش به خاستگاهش بود ــــ غمگین می‌شوم.  شاید زیبایی‌ها و مفاخر کشور و فرهنگم را نمی‌بینم یا اگر می‌بینم کم می‌گیرم. اما هر چه بیشتر می‌خوانم  و می‌بینم، خوب ِ هر چیزی را در غرب اروپایی پیدا می‌کنم.  آیا من غرب زده‌ام؟  بله، چاره‌ای ندارم.  شوربختی بیشتر آنجاست که اگر امید ببندم که بشود (می‌شود؟) منش خودم را عوض کنم منش جامعه به این زودی‌ها و راحتی‌ها عوض‌شدنی نیست و باید مثل زنجیر ناخودآگاهی از عقاید و رفتارها تا همیشه با خودم این طرف و آن طرف بکشم.
پ.ن : شعر و ترجمۀ شما از آن فوق العاده بود. ممنون.

مرتضی

☺مقداری اعتقاد به متخصصان پایان‌بندی، برای کسی که تاریخ مصرفش سرآمده و مستهلک شده است مفید هم می‌تواند باشد.  بقيه. . .

P در يادداشت ديشب، به جای نام بهمن محصص، اردشير آمده بود.  انگار آن مقدار جستجوی نگارنده برای رفع آن اندازه ترديد كافی نبود. با پوزش.

رضا كه سهو را تذكر داد اين عكس را هم كه خود ايشان گرفته لطف كرده است، و حامد لينك اين خبر را.  با سپاس بی‌قياس.

☺رضا (17 مرداد) افزوده است: ”آن عکس را من نگرفتم فقط آن را داشتم.  نام عکاس در خاطرم نیست. مربوط به کتابی در زمان شاه بود.  اما این چند عکس (3 ، 4 ، 5) را که خودم گرفتم برای شما می‌فرستم.  مکان مجسمه زیر سالن اصلی تاتر شهر و جنس مجسمه برنز باید باشد. رنگش هم سیاه نبود، همین رنگی است.“

☺ترکیب "رفع تنوع" در پست نام نیک رفتگان 2 یک مقداری عجیب غریب و احتمالا اشتباه می‌نماید.
  20 مهر 89

P درست زديد به خال.

☺مدت‌هاست مي‌خواهم دو نكته ي نگارشي را ياد آور شوم ولي تنبلي مانع مي‌شود. هر دو نكته مربوط به زبان عربي است. اولي اين كه علامت تأنيث در عربي به دو شكل نوشته مي شود: اگر بر سر فعل بيايد «ت» است و اگر بر سر اسم يا صفت بيايد «ة» است. مثلاً «ضَرَبَ» به معناي زد، با فاعل مذكر است و «ضَرَبَت» به همان معنا با فاعل مؤنث.  به اين اعتبار، جمله‌ي دعايي «دامت افاضاته» با همين نگارش در عربي مي آيد نه با نگارش «دامة افاضاته».

دومين نكته اين كه در پايان برخي جمله هاي عربي عبارتي از ريشه ي فعل در همان جمله مي آيد كه به آن «مفعول مطلق تأكيدي» مي گويند و همچنان كه از نامش بر مي آيد براي تأكيد است. مثل «سَلِّموا تسليما». ترجمه سرراست و روان اين جمله شايد چنين باشد: «آنچنان كه شايسته است سلام كنيد». در ترجمه‌هاي تحت اللفظ اين جمله را چنين نوشته اند: «سلام كنيد، سلام كردني» در برخي نوشته‌هاي شما كلمه ي «پس» هم به اين تركيب اضافه شده و عباراتي از اين دست ساخته است: «مي آيند پس آمدني». كلمه ي پس را مترجمان متون عربي به جاي «ف» گذاشته اند. مثل «فتأمل» به معناي پس تأمل كن.

22 مهر 89

Pجنابعالی صاحبنظريد و موارد عربی ِ عجميزه‌ و نيم‌بند فراوان است.  اما اين قلم در تكرار اين قبيل قوالب كلامی در پی تغيير يا اصلاح آنها نيست و از كليشه فقط به مثابه كليشه استفاده می‌كند.  اميدوارم يادم بماند در تحرير مستقل متنی حاوی كلمات عربی تذكر شما را رعايت كنم.  اما وقتی اشخاص كراراً (غالباً؟ متفقاً؟) به همديگر لقبی با ﺓ می‌دهند يا می‌نويسند ”زد پس زدنی“ دليلی نمی‌بينم حتی به طور ضمنی (با ثبت شكل صحيح) وارد بحث در درست و نادرستی كليشه‌هايی شوم كه به عنوان ذِكر و وِرد به كار می‌برند (اين كار را البته در زبان مادری‌ام می‌‌كنم و در نوشتن به انگليسی مواظبم كليشه تحويل ندهم).  تصديق می‌فرماييد بنده اگر نكتۀ خودم را، بدون درز و پنجری، پيش ببرم كلی هنر كرده‌ام.

☺مدتیست که به دنبال کتاب "رنج و التیام در سوگواری و داغدیدگی"، دوستان و آشنایان، و نیز کتاب فروشی های شهرمان (یزد)، و فروشگاه های خرید اینترنتی کتاب را جستجو کردم. نتیجه ای نگرفتم . حال با توجه به آنکه ناشر کتاب (انتشارات طرح نو) وب سایتی ندارد (جهت خرید اینترنتی)، آیا راهی برای دسترسی به این کتاب برایم موجود است.
محمدرضا روحی
24 مهر ماه 89 

Pاين كتاب ناياب و در برنامۀ ناشر برای تجديد چاپ است. خبرش را در سايت خواهيد خواند.

☺یکی از بهترین‌ها هستید . بقای قلم و سلامت صاحب قلم را خواستارم.

3 آبان 89

☺ بسیار منطقی و موجز.  مثل همیشه.  یک پاراگراف مطابق با یک مقاله.

3 آبان 89

☺در ارتباط با كاسبها و شاعرها گفتم شاید این پست را ندیده باشید:

باعث مرگ نيما، شراگيم بود
http://www.mazandnume.com/?PNID=V10074

4 آبان 89
 

☺از خواندن مطلب شما در خصوص استوانه و بابل بی نهایت لذت بردم. من حتی فکر می کنم بخت فرخنده فرجام کوروش بیشتر به تورات مربوط باشد تا باستان‌شناسی و تمدن و استوانه و از این حرفها. مطلبی هم در این خصوص نوشته‌ام.

http://mohammadbb.blogspot.com/2010/10/blog-post_15.html

امروز قریب به اتفاق مردم واقعا فکر می‌کنند پنجاه درصد خزر مال ایران است و اگر روزی  چهل درصد خزر را هم بگیرد متهم به خیانت خواهد شد.

http://mohammadbb.blogspot.com/2010/10/blog-post_18.html

محمد بابائی

4 آبان 89

☺بدون اینکه بخواهم اضافه گویی کنم باید بگویم نوشته های شما را بسیار متین و هوشمندانه میبینم و از خواندن آن لذت برده و اطلاعات خوبی به دست می‌آورم.  اگر قریحه نوشتن داشتم این نوشته‌ها الگوی خوبی برای یادگرفتن بود.
ولی موضوعی که در مورد آن سوالی داشتم مربوط به مطلب جالبی است که درباره مصادره نوشته بودید که ارجاع شما به کناب حسین بروجردی برایم تعجب‌آور بود.  من قبلا این کتاب را خوانده‌ام ولی از نظر مطالبی که در آن بود کتاب معتبری به نظرم نرسید و به نظر ساختگی می‌رسید.  با توجه به اهمیت ارجاعات در مقاله های شما و شیوه منطقی و مناسب نوشتارهایتان به نظر باید در فکرم تجدید نظر کنم.
اگر باعث گرفتن وقت شما نباشد می‌خواستم نظر شما در مورد این کتاب و اعتبار آن جویا باشم. با آرزوی موفقیت و تشکر از مقاله‌های جالب شما.

6 آبان 89

يادداشت‌های 87

يادداشت‌های 88

يادداشت‌های 89